Glikemia poposiłkowa – czym jest i jakie są jej normy?

Glikemia poposiłkowa to poziom glukozy we krwi oznaczany po jedzeniu. Wysoki poziom cukru po posiłku może świadczyć o cukrzycy, natomiast spadek cukru po jedzeniu może dotyczyć diabetyków, a także osób zdrowych. Sprawdź normy cukru po jedzeniu, zobacz jak przeprowadzić badanie oraz dowiedz się, o czym świadczy wysoka i niska glikemia poposiłkowa. Przybliżamy również objawy niskiej i wysokiej glikemii poposiłkowej.

Co to jest glikemia poposiłkowa?

Glikemia poposiłkowa to stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku. Stężenie glukozy, czyli cukru we krwi regulowane jest przez hormony, głównie przez insulinę. Po jedzeniu rozpoczyna się rozkład glukozy, dlatego już po pk. 10-15 minutach po posiłku dochodzi do wzrostu stężenia cukru. 

Na ok. godzinę po jedzeniu glikemia osiąga najwyższe stężenie, by kolejno stopniowo powracać do normy. Po 2-3 godzinach glikemia poposiłkowa powinna wrócić do wartości sprzed przyjęcia pokarmu. 

Glikemia poposiłkowa – norma cukru u zdrowego człowieka

Aby glikemia poposiłkowa była prawidłowo oznaczona, badanie poziomu cukru po jedzeniu należy przeprowadzić 2 godziny po posiłku. Wówczas norma cukru u zdrowego człowieka wynosi do 140 mg/dl (7,8 mmol/l). Wartość ta może nieco się różnić w zależności od wieku pacjenta. Osoby starsze często mają nieco podwyższony poziom cukru.

Warto zaznaczyć, że poziom cukru po jedzeniu może różnić się także w zależności od przyjętego pokarmu, niekoniecznie zawierającego cukry. Rodzaj produktów spożywczych, zawartość tłuszczu, a także zawartość różnych rodzajów cukru ma istotne znaczenie dla metabolizmu. 

Z kolei prawidłowa glikemia na czczo, czyli po 8-14 godzinach po przyjęciu ostatniego posiłku, wynosi 70 – 99 mg/dl. 

Glikemia poposiłkowa u diabetyków 

Norma cukru po jedzeniu jest nieco inna w przypadku osób chorujących na cukrzycę typu 1 lub 2. Wówczas glikemia poposiłkowa przyjmuje inne wartości uznawane za normę. 

W przypadku osób chorujących przewlekle na cukrzycę typu 2 podstawą do zachowania prawidłowej glikemii poposiłkowej jest odpowiednia dieta. Normy glikemii oznaczają w tym przypadku wartość jak najbardziej zbliżoną do prawidłowej. Wówczas glikemia poposiłkowa oznaczana na 2 godziny po jedzeniu nie powinna przekraczać 160 mg/dl (8,6 mmol/l).

Natomiast u osób chorujących na cukrzycę typu 1 i 2 od niedawna norma cukru we krwi po jedzeniu przyjmuje wartość podobną do normy glikemii poposiłkowej dla zdrowego człowieka, czyli do 140 mg/dl. 

Co oznacza wysoki poziom cukru we krwi po jedzeniu?

Jeśli normy cukru po jedzeniu zostaną przekroczone przyjmując wartości w przedziale 140 –199 mg/dl (7,8 – 11,1 mmol/l), stan taki określa się jako podwyższona glikemia poposiłkowa. Wysoki poziom cukru we krwi (hiperglikemia) świadczy o zaburzeniach metabolizmu glukozy, co może zwiastować rozwój cukrzycy. 

Natomiast gdy badanie cukru po jedzeniu wskazuje na wartość równą bądź przekraczającą 200 mg/dl (11,1 mmol/l), wówczas jest to wynik wskazujący na cukrzycę. Dwukrotne przekroczenie normy cukru we krwi z jednocześnie występującymi objawami cukrzycy jest podstawą kierującą diagnozę ku cukrzycy typu 2. 

Warto zaznaczyć, że osoby chorujące na cukrzycę typu 1 mogą mieć do czynienia z hiperglikemią znacznie przekraczającą normy. Wówczas glikemia poposiłkowa może osiągnąć wartość nawet powyżej 300 mg/dl. Jest to objaw charakterystyczny dla cukrzycy typu 1, ponieważ w przypadku cukrzycy typu 2 hiperglikemia zwykle wynosi powyżej 200 mg/dl, najczęściej nie przekracza natomiast 300 mg/dl. 

Znaczne przekroczenie normy cukru we krwi dotyczy zwykle osób z niezdiagnozowaną cukrzycą lub nieprzestrzegających zasad leczenia. U osób chorujących na cukrzycę wysoka glikemia poposiłkowa może wynikać także z niedostatecznej dawki przyjętej insuliny.

Wysoka glikemia poposiłkowa – objawy i powikłania

Wysoka glikemia poposiłkowa u diabetyków prowadzi do groźnych powikłań cukrzycy. Przewlekłe przekroczenie normy cukru we krwi prowadzi do uszkodzenia narządów wewnętrznych, głównie mózgu, nerek i nadnerczy. 

Hiperglikemia powoduje uszkodzenie zakończeń nerwów obwodowych. Pacjenci, którzy mają przewlekle podwyższony poziom glukozy we krwi narażeni są na rozwój retinopatii, polineuropatii, a także neuropatii. 

Warto zaznaczyć, że podwyższona glikemia poposiłkowa wywołuje objawy po znacznym przekroczeniu normy. Zwykle dopiero po osiągnięciu stężenia cukru we krwi powyżej 180 mg/dl pacjenci odczuwają m.in.:

• wzmożone pragnienie,
• częstomocz,
• zmęczenie,
• senność,
• utrata przytomności,
• śpiączka cukrzycowa. 

Spadek cukru po jedzeniu – o czym świadczy niska glikemia poposiłkowa?  

Glikemia poposiłkowa może być nieprawidłowa także gdy stężenie glukozy w krwi będzie zbyt niskie. Stan taki określa się jako poposiłkowa hipoglikemia (niedocukrzenie). Wówczas norma minimalnego stężenia cukru uznawana za prawidłową wynosi 70 mg/dl. Wartości niższe uznawane są za hipoglikemię. 

Niska glikemia poposiłkowa najczęściej pojawia się na kilka godzin po jedzeniu. W przypadku osób chorujących na cukrzycę typu 2 spadek cukru po jedzeniu najczęściej pojawia się po ok. 4 godzinach, a przyczyną jest nadprodukcja insuliny w początkowym etapie rozwoju choroby. Z kolei osoby chorujące na cukrzycę typu 1 mogą mieć niski cukier po posiłku po przyjęciu zbyt dużej dawki insuliny lub leków przeciwcukrzycowych.  

Zdarza się również, że osoby zdrowe doznają niedocukrzenia na kilka godzin po jedzeniu. Ma to związek z przyjęciem posiłku zawierającego szybko trawione cukry proste. Wówczas organizm wytwarza nadmierną ilość insuliny, która szybko metabolizuje glukozę. W konsekwencji nadmiar insuliny prowadzi do spadku poziomu cukru, czyli do hipoglikemii reaktywnej. 

Hipoglikemia poposiłkowa – objawy 

W przypadku osób zdrowych niska glikemia poposiłkowa nie jest stanem zagrażającym życiu. Brak kontroli w postaci stosowania zrównoważonej diety może jednak prowadzić do nadwagi. Natomiast dla osób chorujących na cukrzycę spadek normy cukru po posiłku jest stanem zagrażającym życiu, zwłaszcza jeśli stężenie cukru we krwi spadnie poniżej 30 mg/dl.

Hipoglikemia może wywoływać następujące objawy:

• drżenie rąk;
• szybkie tętno;
• wzmożony apetyt, uczucie nagłego głodu; 
• nadmierne wydzielanie potu;
• zaburzenia koncentracji;
• uczucie niepokoju, dezorientacji; 
• wahania nastroju;
• utrata przytomności;
• wstrząs hipoglikemiczny zagrażający życiu.  

Wysoka glikemia poposiłkowa jest jednym z objawów charakterystycznych dla nieodpowiednio leczonej cukrzycy typu 2. Jeśli zmagasz się z tą chorobą od wielu lat i pojawiły się u Ciebie poważne powikłania kardiologiczne, zapoznaj się ofertą Centrum Medycznego Synexus. Aktualnie oferujemy m.in. bezpłatne konsultacje ze specjalistą, badanie wątroby na urządzeniu FibroScan® oraz pakiet badań krwi (lipidogram, morfologia, kreatynina, glukoza).

Lek. Michał Dąbrowski