Zwyrodnienie stawów – leczenie, jak je zatrzymać?

Zwyrodnienie stawów, inaczej zwane artrozą, jest chorobą, która zazwyczaj prowadzi do przedwczesnej niepełnosprawności pacjenta. Zwyrodnienie zalicza się do najczęściej spotykanych i najbardziej uciążliwych chorób wieku średniego i podeszłego. Zwyrodnienie stawu jest efektem starzenia się struktury stawu oraz konsekwencją skomplikowanych zjawisk biochemicznych w kościach i stawach. Postępowanie artrozy może prowadzić do uzależnienia od osób bliskich, bez których wykonywanie niektórych codziennych zajęć nie byłoby możliwe. Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów, aby uniknąć takich sytuacji?

Czy zwyrodnienie stawów jest dziedziczne?

Przez długi czas uważano, że artroza nie ma podłoża dziedzicznego. Jednak niedawne badania podważają tę tezę, wskazując, że rozwój zwyrodnienia stawów może mieć związek z obciążeniem genetycznym. W przypadku, kiedy ktoś z rodziny chorował na artrozę, jest duże prawdopodobieństwo, że młodsze pokolenie również będzie na nią cierpieć. Wiąże się to z genetyczną budową kolagenu oraz przemianami metabolicznymi występującymi w chrząstce stawowej. Zmiany te są uwarunkowane genetycznie. 

Jakie są przyczyny zwyrodnienia stawów?

Zwyrodnienie stawów ma różne przyczyny, np.:

• zmiany zwyrodnieniowe postępujące z wiekiem,
• urazy,
• przeciążanie stawów poprzez jednostronne obciążenie ciała i na skutek uprawiania sportu,
• deformacje,
• złe ustawienie kości po wypadkach lub operacjach,
• zaburzenia procesu syntezy proteoglikanów,
• choroby zakaźne i ogólnoustrojowe,
• brak ruchu,
• wadliwa ruchliwość,
• czynniki genetyczne lub hormonalne,
• siedzący tryb życia.

Artroza charakteryzuje się postacią przewlekłą z typowymi okresami zaostrzeń i remisji. Głównym powodem choroby jest postępująca utrata chrząstki stawowej z jej niedostateczną odbudową. Utrata dotyczy także warstwy podchrzęstnej i macierzy otaczającej komórki chrząstki. Schorzenie może dotknąć jednego bądź wielu stawów. Najczęściej jest to:

• zwyrodnienie stawu kolanowego,
• zwyrodnienie stawu biodrowego,
• zwyrodnienie kręgosłupa.

Przebieg choroby

Zazwyczaj przebieg choroby zwyrodnienia stawów jest powolny. Pierwszy etap cechuje się niewielkimi zmianami chrząstki stawowej, obejmującymi włóknienie powierzchni, pękanie i powstawanie w niej szczelin. W organizmie rośnie zawartość wody, a zmniejsza się ilość białka. W dalszej kolejności chrząstka ulega ścieraniu do momentu całkowitego odsłonięcia powierzchni stawowych. Natomiast warstwa podchrzęstna robi się grubsza i tworzą się w niej torbiele. Ból, który wiąże się z artrozą, jest wynikiem szorstkiej powierzchni stawowej i w konsekwencji ocierania się stawów. Ostatecznie przy artrozie dochodzi do tworzenia się osteofitów (narośli kostnych) oraz zapalenia błony maziowej stawu i zwłóknienia torebki stawowej.

Zwyrodnienie stawów – objawy

Do głównych objawów artrozy zalicza się ból stawów oraz ograniczenia funkcji ruchowych. Często występują także deformacje okolic stawów. Artroza kojarzy się głównie z seniorami. Faktycznie, to ta grupa wiekowa najczęściej cierpi na zwyrodnienie stawów, jednak jak dowodzi praktyka, choroba dotyka także osoby dużo młodsze. Nierzadko można się spotkać z pacjentami ok. 40. roku życia, którzy cierpią na artrozę. Choroba znacznie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. 

Zwyrodnienie stawów – jakie badania wykonać?

W celu rozpoznania choroby należy zdiagnozować objawy kliniczne. W przypadku wątpliwości związanych z nietypowym przebiegiem choroby, warto wykonać RTG chorego stawu. Po zdiagnozowaniu artrozy należy przejść do leczenia, które opiera się na trzech fundamentach: leczeniu niefarmakologicznym, leczeniu farmakologicznym i leczeniu zabiegowym. 

Jak leczyć zwyrodnienie stawów?

1. Leczenie niefarmakologiczne – opiera się na redukcji masy ciała u osób z nadwagą. Aby nie przeciążyć organizmu, można zacząć od półgodzinnych codziennych spacerów w szybkim tempie. Dodatkowo, przy tej formie leczenia, warto skorzystać z fizjoterapii, a dokładnie kinezyterapii, która umożliwia zachowanie zakresu ruchów w stawie, prawidłowej siły mięśniowej oraz zmniejszenie bólu. Wsparciem dla chorych na artrozę niejednokrotnie są przyrządy ortopedyczne, takie jak kule, laski, wkładki, ortezy i obuwie sportowe. Dzięki leczeniu niefarmakologicznym można zmniejszyć ilość zażywanych leków przeciwbólowych. Co więcej, redukcja nieprawidłowego obciążenia chorego stawu spowalnia rozwój artrozy. 
2. Leczenie farmakologiczne – dobranie leków na zwyrodnienie stawów wiąże się z nasileniem dolegliwości bólowych. Pacjenci chorzy na artrozę stosują paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne czy opioidy. Z kolei mniejszy ból można złagodzić preparatami w formie maści czy żelu. W okresie zaostrzeń choroby podaje się glikokortykosteroidy, a kiedy leki przeciwbólowe okazują się nieskuteczne, można sięgnąć po kwas hialuronowy. 
3. Leczenie zabiegowe – w przypadku artrozy najczęściej wykonuje się takie zabiegi, jak artroskopia i endoprotezoplastyka. Artroskopia polega na mechanicznym oczyszczeniu stawu bądź płukaniu go solą fizjologiczną. Z kolei endoprotezoplastyka to wymiana stawu kolanowego lub biodrowego na tytanową protezę. 

Obecnie na całym świecie prowadzone są badania kliniczne mające na celu poszukiwanie nowych możliwości terapeutycznych. Centrum Medyczne Synexus również prowadzi badania adresowane do osób cierpiących z powodu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego i/lub biodrowego.

Jak zatrzymać zwyrodnienie stawów?

W przypadku leczenia choroby zwyrodnienia stawów bardzo istotne jest to, żeby oprócz leczenia farmakologicznego i zabiegów medycznych z zaangażowaniem podejść do minimalizowania objawów choroby. Aktywność pacjenta oraz jego chęć leczenia mogą w znacznym stopniu zatrzymać zwyrodnienie stawów. Co zrobić, aby zmniejszyć objawy choroby?

• Żyć zgodnie z dewizą „sport to zdrowie!” – często brak odpowiedniej ilości ruchu stanowi główną przyczynę zwyrodnienia stawów. Na szczęście zmiana trybu życia i powzięcie aktywności fizycznej może zmniejszyć postępowanie choroby. W tym celu warto wykonywać takie czynności, jak: szybki marsz, joga, bieganie, pływanie i taniec. Uprawianie sportu sprawia, że w stawach wydziela się płyn, który chroni przed nieuniknionym tarciem chrząstek, a dodatkowo wzmacnia i odżywia stawy. Ruch sprawia, że płyn stawowy bogaci się o składniki mineralne, wykorzystywane do regeneracji chrząstek. Należy jednak pamiętać, że sport powinno uprawiać się z głową, tak by nie doprowadzić do przeciążenia organizmu i kontuzji. W przypadku artrozy bardzo istotne jest to, żeby każde ćwiczenie wykonywać na obie strony.
• Trzymać się odpowiedniej diety – przy artrozie duże znaczenie ma także dieta. Jadłospis chorego powinien bazować na produktach bogatych w kwasy omega-3, białko oraz antyoksydanty. Warto spożywać m.in.: warzywa i owoce, ryby morskie, nabiał, strączki, migdały, kiełki, przyprawy o działaniu przeciwzapalnym, takie jak kurkuma i bazylia. Odradza się wybierania potraw dostarczających organizmowi nadmiar tłuszczów nasyconych. Czynnikiem wpływającym na zwyrodnienie stawów jest także otyłość, dlatego osoby cierpiące na nadwagę powinny znacznie ograniczyć ilość spożywanych kalorii, a także zadbać o zbilansowaną dietę. 
• Stosować leki zmniejszające stan zapalny – wśród leków, które można kupić bez recepty, są żele, maści i plastry łagodzące ból oraz zmniejszające stan zapalny. 
• Uczęszczać na rehabilitację – przy chorobie zwyrodnienia stawów zaleca się rehabilitację, która może przynieść pacjentowi ulgę w bólu, a także zredukować zanik mięśni oraz wspomóc odżywienie i ukrwienie tkanek. Rehabilitacja to także odpowiedź na pytanie, jak zatrzymać zwyrodnienie stawów. W tym celu szczególnie dobrze sprawdzają się zabiegi naświetlania specjalistycznymi lampami oraz ciepłe okłady, np. żelowe, które znacznie wspomagają poprawę elastyczności mięśni przy jednoczesnym zmniejszeniu ich bólu i sztywności. 

Czy da się wyleczyć artrozę?

Niestety, artrozy nie da się wyleczyć, ponieważ wiąże się z chronicznym zapaleniem stawów. Można jedynie zmniejszyć objawy choroby, tak by móc w jak najlepszej formie korzystać z życia. Zatem jak, chociaż w pewnym stopniu zatrzymać zwyrodnienie stawów? W tym celu należy zdiagnozować chorobę u specjalisty, powziąć leczenie farmakologiczne oraz stosować się do zaleceń leczenia niefarmakologicznego.