Łuszczyca – przyczyny, objawy, leczenie

Łuszczycę (łac. Psoriasis) zalicza się do układowych chorób dermatologicznych, charakteryzujących się specyficznymi zmianami na skórze. To choroba przewlekła, w której występują okresy remisji i nawrotów. Należy do jednej z najczęstszych chorób skóry. Szacuje się, że cierpi na nią co 50 osoba. W Polsce chorzy na łuszczycę stanowią ok. 2-4%, natomiast w skali świata jest to ok. 1-3% populacji. Jakie są przyczyny i objawy tej choroby oraz jak można ją leczyć?

Jak wygląda łuszczyca?

Chorzy na łuszczycę zmagają się ze specyficznymi zmianami na skórze. Występują w wyniku nieprawidłowego oraz nadmiernego podziału naskórka (zewnętrznej warstwy skóry), a także zaburzeń złuszczania, co w efekcie tworzy zmiany łuszczycowe. Choroba występuje nie tylko na skórze gładkiej, lecz także na paznokciach, owłosionej skórze głowy czy stawach. Łuszczyca może wystąpić w każdym wieku, jednak najczęściej ujawnia się przed 30. rokiem życia. Często u podłoża choroby leżą uwarunkowania genetyczne. 

Czy łuszczyca jest zaraźliwa?

Łuszczyca nie jest chorobą zaraźliwą, dlatego kontakt z osobą chorą nie ma żadnych konsekwencji dla osoby zdrowej. Przyczyny łuszczycy nie są do końca znane, jednak wśród jej powodów wymienia się:

• podłoże genetyczne – kiedy oboje rodzice są chorzy na łuszczycę, ryzyko pojawienia się choroby u dziecka to 50%. Natomiast, gdy chory jest jeden rodzic, ryzyko spada do 16%,
• zaburzenia układu immunologicznego,
• infekcje – np. chore zęby,
• zakażenia ogólnoustrojowe,
• czynniki chemiczne,
• niewłaściwa dieta,
• alkohol,
• tytoń,
• niektóre leki,
• stres,
• ciąża,
• uszkodzenia skóry.

Łuszczyca – pierwsze objawy

Pierwszymi objawami łuszczycy jest tzw. wykwit pierwotny, przypominający wyglądem grudkę w kolorze czerwonobrunatnym. Zmiana widocznie różni się od zdrowej skóry, jej powierzchnia jest drobnopłatowa i złuszcza się. Wczesne zmiany łuszczycowe to te obejmujące pojedyncze grudki oraz wykwity o średnicy ok. 1-2 cm. W wyniku złuszczania naskórka w obrębie wykwitu pierwotnego dochodzi do zdrapania charakterystycznych łusek i zmiany wyglądu skóry chorego. Staje się ona błyszcząca i gładka. Taki stan nazywany jest objawem świecy stearynowej. 

Poza tymi objawami przy łuszczycy obserwuje się także tzw. placki łuszczycowe, które tworzą się z blaszek łuszczycowych, czyli czerwonych, pokrytych łuskami grudek połączonych w większe ogniska. 

Ze względu na przewagę poszczególnych wykwitów, łuszczycę można podzielić na kilka kategorii:

• łuszczycę grudkową – gdy przeważają grudki,
• łuszczycę plackowatą – gdy na skórze pojawiają się duże, połączone zmiany łuszczycowe,
• łuszczycę zadawnioną – gdy zmiany pokryte są grubą łuską, oznaczającą, że chory dawno nie poddawał się leczeniu,
• łuszczycę krostkową – gdy na skórze pojawiają się rumień, stany zapalne i wysyp licznych, drobnych krost. Niekiedy krostki wypełnione są ropą, co oznacza, że jest to ciężka postać choroby. 

Obszary występowania łuszczycy

Zmiany łuszczycowe mogą pojawić się na różnych obszarach ciała. Chorzy cierpią na:

• łuszczycę paznokci – najczęściej ma postać punkcikowatych wgłobień, co wygląda tak, jakby płytka była pokłuta igłą. W innych przypadkach paznokcie mogą stać się pofałdowane bądź mogą występować zmiany pod płytką paznokcia, wyglądające jak krople przypominające plamy od oleju; 
• łuszczyca stawów – atakuje drobne stawy palców rąk, stawy kręgosłupa w odcinku szyjnym bądź lędźwiowym, a także takie stawy, jak biodrowy, kolanowy czy barkowy,
• łuszczyca skóry głowy – objawia się pod postacią płatów skóry, pod którymi znajduje się zaczerwieniona tkanka. Ten rodzaj łuszczycy może powodować wypadanie włosów,
• łuszczyca na twarzy – czerwone, uniesione ponad powierzchnię i pokryte łuską zmiany najczęściej pojawiają się w centralnej części twarzy – okolice brwi i oczu. Łuszczyca na twarzy może spowodować utratę brwi i rzęs, a nawet zniekształcenie powieki,
• łuszczyca stóp – często mylona z takimi chorobami, jak grzybica skóry, wyprysk potnicowy, nadmierne rogowacenie naskórka spowodowane nadpotliwością, rogowacenie na skutek infekcji brodawkowej, liszaj płaski czy atopowe zapalenie skóry. Objawia się ranami na skórze stóp, wysypkami oraz deformacją paznokci.

Łuszczyca twarzy a zaburzenia psychologiczne

Wbrew wcześniej podawanym przez wiele źródeł statystykom, łuszczyca twarzy nie jest wcale tak rzadką odmianą tej choroby. Szacuje się, że nawet ⅔ pacjentów cierpiących na łuszczycę zmaga się ze zmianami skórnymi na twarzy. Łuszczyca twarzy, oprócz nieestetycznego wyglądu, powoduje wypadanie brwi i rzęs, zniekształcanie powieki, a także podrażnia gałkę oczną, co może wywołać stan zapalny. Zmiany łuszczycowe są też powodem zaburzeń psychologicznych, zwłaszcza wtedy, gdy występują na twarzy. Pacjenci wstydzą się wychodzić z domu, nie akceptują swojego wyglądu. Taki stan może doprowadzić do depresji, nerwicy bądź innych zaburzeń psychologicznych. Niestety, łuszczyca jest chorobą nieuleczalną, co nie oznacza jednak, że niemożliwa jest skuteczna walka, która ma na celu złagodzenie objawów. Łuszczyca twarzy jest wywołana wadliwym funkcjonowaniem organizmu, który zaczyna niszczyć własne tkanki i komórki. Osoby, które cierpią na łuszczycę twarzy, powinny szczególnie ostrożnie i uważnie podchodzić do leczenia. Zalecany jest stały kontakt zarówno z dermatologiem, jak i okulistą. Ten rodzaj łuszczycy leczy się przy pomocy zewnętrznych preparatów o działaniu nawilżającym i przeciwzapalnym. 

Łuszczyca u dzieci

Łuszczyca najczęściej ujawnia się między 10. a 40. rokiem życia, jednak są też przypadki zachorowań wśród niemowląt oraz osób po 70. roku życia. W przypadku łuszczycy u dzieci za najczęstsze przyczyny uważa się: 

• infekcję górnych dróg oddechowych związaną z: zakażeniem paciorkowcem grupy A, β-hemolizującą B i D, opryszczką, ospą wietrzną czy półpaścem,
• grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida albicans,
• drożdżaki z grupy Malassezia,
• bakterie z rodzajów Pseudomonas, Klebsiella oraz Bacillus cereus,
• wirus HIV,
• robaczyce,
• próchnicę zębów,
• stres. 

Z kolei łuszczyca u niemowląt ma podłoże autoimmunologiczne, ponieważ choroba jest wywoływana przez nieprawidłowo działające składniki układu odpornościowego: limfocyty T i ich cytokiny. Łuszczyca u dzieci najczęściej ma dwa rodzaje: plackowaty lub kropelkowaty (drobnogrudkow). Pierwszy rodzaj choroby występuje często także u dorosłych w przeciwieństwie do łuszczycy kropelkowatej, która dotyczy w głównej mierze dzieci. 

Łuszczyca – jak ją leczyć?

Leczenie łuszczycy to przede wszystkim zminimalizowanie objawów i doprowadzenie do remisji choroby i utrzymanie takiego stanu przez jak najdłuższy czas. Nie ma jednego sposobu leczenia łuszczycy, ponieważ ze względu na miejsce jej występowania i charakter choroby, stosuje się różne metody. Leczenie łuszczycy można najogólniej podzielić na miejscowe i ogólne. Pierwsze stosuje się wtedy, gdy powierzchnia uszkodzonego naskórka obejmuje nie więcej niż 25% całej powierzchni ciała. W przypadku leczenia zewnętrznego najczęściej rozpoczyna się od pozbycia się charakterystycznej łuski, a następnie przechodzi się do leczenia zbyt dużej proliferacji naskórka. Leczenie miejscowe bazuje na stosowaniu takich preparatów, jak:

• analogi witaminy 3D – szczególnie takie preparaty, jak kalcypotriol i takalcytol,
• preparaty keratolityczne – głównie kwas salicylowy i mocznik, które stosuje się w celu zmniejszenia liczby łusek i zmiękczenia zmian, a co za tym idzie, wzmocnienia działania innych preparatów,
• dziegcie – czyli pochodne suchej destylacji drewna, stosowane pod postacią pasty lub maści na bazie cygnoliny,
• glikokortykosteroidy miejscowe – są grupą leków charakteryzującą się silnymi właściwościami przeciwzapalnymi, immunomodulującymi oraz przeciwprofiferacyjnymi. Mogą wywoływać działania niepożądane, dlatego alternatywą dla nich są pochodne witaminy 3D. 

W leczeniu łuszczycy bardzo ważne jest natłuszczanie zmian, np. stosując maść cholesterolową, lekobazę lub gotowe preparaty dostępne bez recepty w aptekach. W przypadku łuszczycy skóry głowy istotne jest to, jakim szamponem myjemy włosy. 

Łuszczyca głowy – szampon

W przypadku łuszczycy skóry głowy jednym z podstawowych działań osoby chorej powinno być dobranie odpowiedniego szamponu. Kluczem do zminimalizowania objawów choroby jest także codzienne konsekwentne i cierpliwe wykonywanie rytuałów. Wśród nich znajduje się także mycie włosów specjalnym szamponem przeciw łuszczycy. Taki preparat powinien mieć delikatny skład, czyli być wolny od parabenów, sztucznych barwników i aromatów oraz konserwantów. Co więcej, szampon na łuszczycę skóry głowy musi być bogaty w ekstrakty roślinne (np. z dziegciu) i środki keratolityczne (np. olej lniany czy migdałowy bądź kwasy octowy czy cytrynowy). Osoby cierpiące na łuszczycę skóry głowy powinny zakupić szczotkę z naturalnego włosia i zrezygnować z inwazyjnego modelowania włosów. Warto także stosować maseczki z ziół i roślin o działaniu keratolitycznym. 

Łuszczyca głowy – domowe sposoby

Wśród najczęściej stosowanych domowych sposobów na leczenie łuszczycy głowy można znaleźć:

• leczenie ziołami – naturalne zioła nie zawierają konserwantów i działają łagodząco na skórę głowy. Stosując takie olejki, jak ten z dziurawca, soi, arganowy czy makadamia, można ograniczyć zmiany skórne na ciele. Wymienione preparaty należy ze sobą połączyć, dodając łyżkę ciepłej wody i zaparzyć na ok. 20 minut. Przyrządzony napar można spożywać pomiędzy posiłkami (jedna porcja wystarcza na 2-3 spożycia),
• kąpiel w słonej wodzie – kurację warto wspomóc kąpielami w zaciszu domowym z użyciem soli,
• kąpiele słoneczne – działanie promieni słonecznych ma pozytywny wpływ na wygląd skóry osób chorych na łuszczycę,
• leczenie octem winnym – do zminimalizowania zmian na skórze można użyć octu winnego, którym cyklicznie przemywa się miejsca dotknięte chorobą. Ocet winny skutecznie oczyszcza złuszczone fragmenty ciała i odkaża je. Ten sposób jest bardzo prosty, wymaga jedynie nasączenia wacików i pozostawienia na miejscach zajętych chorobą na ok. pół godziny. 

Czego nie lubi łuszczyca?

Zastanawiając się nad tym, która z metod leczenia choroby będzie najbardziej skuteczna, warto odpowiedzieć na pytanie, czego nie lubi łuszczyca. Przede wszystkim istotną rolę w minimalizowaniu objawów choroby ma odpowiednia dieta. Chorzy na łuszczycę powinni jeść:

• dużo zielonych warzyw bogatych w kwas foliowy,
• marchewkę,
• dynię,
• orzechy,
• czosnek,
• kurkumę,
• produkty zbożowe, 
• seler.

Z diety warto z kolei wyeliminować takie produkty, jak: pomidory, truskawki, jagody, pomarańcze czy ananasy, a także czerwone mięso. Chorzy na łuszczycę powinni odpowiednio nawadniać organizm, pamiętając o diecie bogatej w płyny. Ważne jest też unikanie stresu, utrzymywanie dobrej kondycji ciała oraz wyeliminowanie alkoholu i tytoniu. Istotną rolę w leczeniu łuszczycy odgrywają także kosmetyki. Warto wybierać dermokosmetyki dedykowane osobom chorym na łuszczycę. Wśród preparatów na łuszczycę dostępnych bez recepty można wymienić żele, maści czy odżywki regenerujące, których skuteczność potwierdzona jest badaniami klinicznymi. 

Badania kliniczne nowych leków i terapii na łuszczycę

Chorzy na łuszczycę stosują leki i terapie zalecane przez lekarzy oraz sięgają po domowe sposoby walki z chorobą. Nowoczesna medycyna cały czas idzie naprzód, dlatego również w przypadku łuszczycy poszukiwane są nowe sposoby walki z chorobą. Projekty badań klinicznych w chorobach takich jak łuszczyca prowadzą również placówki Synexus. Osoby, które w ramach aktualnie prowadzonych akcji odwiedzą nasze placówki, mają szansę na konsultację z doświadczonym personelem lekarskim, a także zyskują szansę na udział w prowadzonych przez nasze ośrodki badaniach klinicznych nowych leków i terapii. Sprawdź, które przychodnie prowadzą badanie: https://www.przychodniasynexus.pl/badania-kontrolne/dermatologia/luszczyca/

Łuszczyca a inne choroby

Często objawy łuszczycy myli się z objawami innych chorób. Najczęściej są to egzema i grzybica.

• Egzema a łuszczyca

Egzema to inaczej atopowe zapalenie skóry. Wiele osób nie zna dokładnej różnicy pomiędzy tą chorobą a łuszczycą. Czym różnią się te dwa schorzenia? Zarówno łuszczyca, jak i egzema są chorobami immunologicznymi, których przyczyną w wielu przypadkach są geny. Obie choroby zaliczane są do dermatoz, czyli schorzeń charakteryzujących się zmianami skórnymi. Różnica między atopowym zapaleniem skóry a łuszczycą leży w ich przebiegu oraz podłożu. AZS ma podłoże alergiczne i charakteryzuje się uciążliwym świądem. Z kolei łuszczyca pospolita jest chorobą dermatologiczną. Pacjenci z egzemą cierpią na suchą, czerwoną i silnie swędzącą skórę. Pomimo tego że niekiedy objawy obu chorób są dość podobne, należy pamiętać o konieczności poprawnego zdiagnozowania schorzenia przez specjalistę, tak by móc zacząć odpowiednią terapię. 

• Łuszczyca a grzybica

Inną chorobą często myloną z łuszczycą jest grzybica, która dotyczy paznokci, w szczególności u stóp. W przypadku łuszczycy paznokcia zmiany dotykają także skóry i stawów (jedynie ok. 5% przypadków dotyczy samego paznokcia). Na skutek choroby na paznokciach stóp pojawiają się zmiany w formie dołków, plamki bielactwa i oleiste, obrzęki skóry, rozdwojenie paznokcia czy bruzdy wzdłużne i poprzeczne. Szacuje się, że łuszczyca na stopach dotyczy ok. 39% dzieci cierpiących na tę chorobę.

Łuszczyca – całkowite wyleczenie

Zarówno lekarze dermatolodzy, jak i reumatolodzy stoją przed wyzwaniem leczenia łuszczycy, ze względu na jej niejednorodny charakter. Skuteczne leczenie wymaga szerokiej gamy leków i ułatwionego dostępu do terapii dla pacjentów. Jednym z nowoczesnych podejść do leczenia łuszczycy jest stosowanie leków biologicznych. To białka pochodzące z żywych komórek lub uzyskane w wyniku zastosowania inżynierii genetycznej. Dzięki rozwojowi leków biologicznych w ciągu ostatnich kilkunastu lat znacznie poszerzyły się możliwości terapii umiarkowanych i ciężkich postaci łuszczycy, również tych opornych na inne metody. Nowe sposoby leczenia tej choroby wykazują większą skuteczność, szybkość działania oraz bezpieczeństwo terapii. Może okazać się, że to właśnie stosowanie leków biologicznych jest kluczem do wygrania walki z łuszczycą.