Stłuszczenie wątroby – przyczyny, objawy, leczenie

Stłuszczenie wątroby to choroba, która najczęściej kojarzy się osobami nadużywającymi alkoholu, jednak chorują na nią nie tylko alkoholicy, lecz także osoby otyłe i zażywające niektóre leki. Co jeszcze może spowodować stłuszczenie wątroby? Dowiedz się więcej o objawach i sposobach leczenia tego schorzenia.

Co to jest stłuszczenie wątroby? Czy jest odwracalne?

Według międzynarodowej klasyfikacji chorób stłuszczenie wątroby ICD-10 to dwa różne schorzenia:

K70.0 – alkoholowe stłuszczenie wątroby,

K76.0 – niealkoholowe stłuszczenie wątroby.

W przypadku alkoholowego stłuszczenia wątroby przyczyny zachorowania są oczywiste (nadmierna konsumpcja alkoholu), a sposób leczenia opiera się głównie na zaprzestaniu spożywania alkoholu, poza tym nie różni się znacząco od postępowania w przypadku osób chorych na niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Dlatego w poniższym artykule skupimy się na czynnikach ryzyka, objawach i leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Stłuszczenie wątroby to choroba, która objawia się odkładaniem tłuszczu w obrębie hepatocytów (komórek wątroby). Choroba nie jest groźna, ale nieleczona może doprowadzić do poważnych powikłań, takich jak zapalenie wątroby i marskość wątroby. Z kolei, gdy zostanie wdrożone odpowiednie leczenie i postępowanie dietetyczne, można liczyć na całkowite wyzdrowienie. W przypadku mało zaawansowanego stadium choroby np. gdy stwierdzono stłuszczenie wątroby 1. stopnia, proces leczenia jest szybki. Po wyleczeniu trzeba nadal przestrzegać zasad zdrowej diety i nie dopuszczać do przytycia, aby zapobiec nawrotowi choroby. 

Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – czynniki ryzyka:

• nadmierna masa ciała (nadwaga i otyłość),
• cukrzyca typu 2,
• zespół metaboliczny,
• nieswoiste choroby zapalne jelit, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna,
• płeć – częściej chorują mężczyźni,
• zaburzenia gospodarki lipidowej (np. hipertriglicerydemia),
• nadciśnienie tętnicze,
• gwałtowny spadek masy ciała u osób otyłych,
• podeszły wiek,
• stosowanie niektórych leków, np. amiodaronu, glikokortykosteroidów, terapii przeciwretrowirusowej,
• zmniejszenie motoryki jelita, 
• nadmierne spożywanie węglowodanów, 
• nieprawidłowości w rozwoju jelitowej tkanki limfatycznej w młodości,
• polimorfizm genu TNF-α.

Stłuszczenie wątroby – przyczyny

Gromadzenie się tłuszczów w obrębie wątroby jest spowodowane przede wszystkim przez nadmierną kumulację triglicerydów we krwi. Wątroba nie jest w stanie efektywnie syntetyzować napływających do niej kwasów tłuszczowych, więc magazynuje ich nadmiar. 

Przyczyną kumulacji tłuszczów w wątrobie są, m.in.:

• insulinooporność,
• zaburzenia metabolizmu kwasów tłuszczowych w wątrobie, mięśniach i adipocytach (komórkach tłuszczowych),
• stres oksydacyjny – nadmierna produkcja wolnych rodników w organizmie.

Stłuszczenie wątroby – objawy

Stłuszczenie wątroby to choroba, która zwykle przebiega bezobjawowo. Nieswoiste objawy, które przypisuje się tej chorobie, mogą wynikać z obecności schorzeń współistniejących (np. otyłości, cukrzycy):

• uczucie zmęczenia,
• złe ogólne samopoczucie, 
• obniżenie sprawności fizycznej, a czasami psychicznej, 
• zaburzenia snu,
• pobolewania lub dyskomfort w prawym podżebrzu,
• nadciśnienie wrotne,
• hepatomegalia (powiększenie wątroby) lub splenomegalia (powiększenie śledziony),
• nieprawidłowe testy wątrobowe,
• podwyższone stężenie glukozy w surowicy krwi,
• nieprawidłowe parametry profilu lipidowego.

Czasem stwierdza się też w stłuszczeniu wątroby objawy skórne: pajączki naczyniowe czy rumień dłoni.

Stłuszczenie wątroby – leczenie naturalne i farmakoterapia

Ogólnie przyjęty sposób leczenia stłuszczenia wątroby to terapia wielokierunkowa obejmująca:

• zmianę stylu życia (wprowadzenie odpowiedniej diety i aktywności fizycznej),
• zmniejszenie insulinooporności,
• stosowanie leków hipolipemizujących,
• suplementację antyoksydantów,
• stosowanie leków hamujących proces zapalny.

Dotychczas nie ustalono jasnych standardów w farmakologicznym leczeniu niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Leki bez recepty, a raczej suplementy diety zawierające niezbędne fosfolipidy (EPL) działają protekcyjnie na hepatocyty i zmniejszają stres oksydacyjny. „Leki” na stłuszczenie wątroby to również antyoksydanty, których najlepszym źródłem są surowe warzywa i owoce, ale można przyjmować je też w formie suplementów. Stłuszczenie wątroby leczy się również suplementami diety wywołującymi wzrost poziomu adiponektyny – hormonu, który hamuje syntezę kwasów tłuszczowych, podnosi insulinowrażliwość, obniża aktywność ALT oraz zmniejsza cechy stłuszczenia wątroby.

Stłuszczenie wątroby – dieta optymalna

Dieta na stłuszczenie wątroby to pierwszy krok w terapii tego schorzenia. Dieta osoby chorej na stłuszczenie wątroby powinna być bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe i naturalne antyoksydanty, takie jak witamina A i C. U osób z nadwagą i otyłością wskazane jest zredukowanie masy ciała. Spadek wagi nie może być gwałtowny – nie powinien przekraczać 1 kg/tygodniowo, gdyż drastyczne odchudzanie jest jednym z czynników zaostrzających niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Dieta, ciekawe przepisy i przykładowe jadłospisy znajdują się m.in. na stronach internetowych prowadzonych przez dietetyków specjalizujących się w terapii stłuszczenia wątroby. 

Jeśli zdiagnozowano u Ciebie jedną z nieswoistych chorób zapalnych jelit, to jesteś w grupie ryzyka zachorowania na niealkoholowe stłuszczenie wątroby. Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji lekarskiej dla osób chorujących na wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub chorobę Leśniowskiego-Crohna w Centrum Medycznym Synexus.

lek. Michał Dąbrowski