Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest choroba Crohna? Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do nieswoistych chorób zapalnych jelit. Jest to przewlekłe schorzenie, które najczęściej dotyczy dolnego odcinka układu pokarmowego (jelita krętego i/lub jelita grubego), ale może obejmować każdą inną część – od jamy ustnej aż do odbytu. Uciążliwe objawy tej długotrwałej i nawracającej choroby powodują znaczne obniżenie jakości życia, a w najcięższych przypadkach nawet kalectwo (trwałe uszkodzenie przewodu pokarmowego wymagające żywienia dojelitowego lub pozajelitowego dożywotnio).

Przyczyny choroby Leśniowskiego-Crohna

Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny nie są do końca znane. Jest to schorzenie o podłożu zapalnym. Wśród przyczyn wyróżnia się trzy grupy czynników:

• czynniki immunologiczne w obrębie błony śluzowej układy pokarmowego, 
• czynniki środowiskowe zaburzające mikroflorę jelitową,
• czynniki genetyczne – osobnicza podatność.

Choroba Leśniowskiego-Crohna jest chorobą autoimmunologiczną jelit. Nieprawidłowe działanie systemu odpornościowego wynika prawdopodobnie z niewłaściwej reakcji organizmu na drobnoustroje zasiedlające przewód pokarmowy. Dochodzi do patologicznej odpowiedzi immunologicznej na antygeny jelitowe, która prowadzi do poważnych stanów zapalnych w obrębie układu pokarmowego i pojawiania się objawów choroby Leśniowskiego-Crohna.

Jeśli chodzi o czynniki środowiskowe, to w przypadku choroby Leśniowskiego-Crohna często mówi się o wzroście higienizacji warunków życia jako przyczynie zachorowania. Brak odpowiedniej ilości bodźców mikrobiologicznych we wczesnym dzieciństwie, kiedy rozwija się układ immunologiczny, predysponuje do słabszej odpowiedzi odpornościowej w przyszłości lub do nadwrażliwości na antygeny występujące w otoczeniu człowieka. Kolejnym czynnikiem środowiskowym jest palenie tytoniu – udowodniono, że nałóg ten zwiększa ryzyko zachorowania i wpływa na cięższy przebieg choroby. O wpływ na występowanie choroby Leśniowskiego-Crohna podejrzewa się także stosowanie doustnej antykoncepcji u kobiet.

Wyniki badań sugerują, że czynnikiem wpływającym na zachorowalność na chorobę Leśniowskiego-Crohna są mutacje różnych genów, np. NOD2/CARD15 zlokalizowanego na 16 chromosomie ludzkiego genomu lub OCTN i MDR1. Zmiany genetyczne są odpowiedzialne przede wszystkim za zaburzenia w reagowaniu na antygeny występujące w jelicie. Według statystyk około 15% krewnych pierwszego stopnia osób chorujących na nieswoiste choroby zapalne jelit cierpi na tę chorobę. Ryzyko zachorowania u potomstwa wynosi 8,9%, u rodzeństwa 8,8%, a u rodziców 3,5%. 

Ponieważ dokładne przyczyny choroby nie są znane, nie wiadomo jaką profilaktykę należy stosować, aby nie zachorować. Powinniśmy prowadzić zdrowy tryb życia stosując pełnowartościową dietę, aktywność fizyczną oraz zrezygnować z palenia papierosów. Należy być czujnym pod tym względem, zwłaszcza gdy jesteśmy w grupie ryzyka (np. gdy nasi bliscy krewni mają chorobę Leśniowskiego-Crohna). A w przypadku wystąpienia niepokojących objawów, należy poddać się dokładnej diagnostyce w kierunku choroby Leśniowskiego-Crohna.  

Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy

Choroba ta ma charakter przewlekły – przeważnie po diagnozie pacjent zmaga się z nią do końca życia. W przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna naprzemiennie występują okresy zaostrzeń i remisji. 

Choroba Crohna – objawy:

• ból brzucha, 
• biegunka, 
• krew w stolcu, 
• opór w jamie brzusznej (często tkliwy), 
• utrata masy ciała, 
• osłabienie, 
• stany podgorączkowe i gorączka,
• zmiany okolicy odbytowej – przetoki, szczeliny i ropnie,
• przetoki jelitowo-skórne.

Objawy Crohna często zależą od lokalizacji, rozległości i zaawansowania zmian w przewodzie pokarmowym. Choroba Leśniowskiego-Crohna najczęściej zajmuje:

• końcowy odcinek jelita krętego – około 40–50% chorych,
• równocześnie jelito cienkie i grube – około 30-40% chorych,
• jelito grube – około 20% chorych.

Gdy choroba lokalizuje się w jelicie krętym, najpierw objawia się niedokrwistością i/lub gorączką, dominuje ból brzucha i biegunka, a także zespół złego wchłaniania. Jeśli choroba nie zostanie w porę zdiagnozowana, z czasem pojawia się niedożywienie i wyniszczenie organizmu. Dolegliwości związane z jelitem grubym przypominają wrzodziejące zapalenie jelita grubego (jest to inne schorzenie z grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit). Najczęstszym objawem w obrębie okrężnicy jest biegunka, której towarzyszą bóle brzucha. U niektórych osób z zajętym jelitem grubym występują charakterystyczne symptomy w okolicach odbytu – wyrośla skórne, owrzodzenia, szczeliny, ropnie i przetoki okołoodbytowe. Osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą też zauważyć u siebie objawy pozajelitowe, dotyczące skóry, stawów, oczu i dróg żółciowych.

Choroba Leśniowskiego-Crohna często porównywana jest z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (wzjg). Co odróżnia te dwa schorzenia? Otóż choroba Leśniowskiego-Crohna:

• ma ogniskowy lub odcinkowy charakter – odcinki zmienione chorobowo zwykle są oddzielone odcinkami zupełnie zdrowymi, w przypadku wzjg choroba ma charakter ciągły i postępujący od odbytnicy do kolejnych odcinków jelita grubego;
• obejmuje nie tylko błonę śluzową, ale całą grubość ściany jelita – od błony śluzowej do błony surowiczej;
• może występować we wszystkich odcinkach układu pokarmowego, a nie tylko w jelicie grubym;
• czasami objawia się zmianami okołoodbytniczymi (ropnie, przetoki, szczeliny, naddatki skórne) – nie występują one w wzjg.

W przypadku niepokojących objawów w obrębie układu pokarmowego, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, zwłaszcza gdy trwają one przez dłuższy czas, np. bóle brzucha, biegunki. Natomiast takie objawy, jak niedrożność czy krwawienia z przewodu pokarmowego wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej, hospitalizacji i nierzadko zastosowania leczenia chirurgicznego.

Choroba Leśniowskiego-Crohna – leczenie

Chorobę Leśniowskiego-Crohna diagnozuje się na podstawie endoskopii z pobraniem wycinków, histopatologii oraz metod radiologicznych z użyciem kontrastu. Pomimo coraz lepszej diagnostyki wiele przypadków jest rozpoznawana w trakcie zabiegu z powodu niedrożności lub mylnie zidentyfikowanego zapalenia wyrostka robaczkowego.

W leczeniu farmakologicznym najczęściej stosuje się:

• preparaty 5-aminosalicylanów,
• glikokortykosteroidy,
• tiopuryny.

Z sukcesem stosuje się również terapię biologiczną, najczęściej w postaci przeciwciał anty-TNF. Preparaty tego typu często przynoszą znaczną poprawę stanu klinicznego pacjenta, kiedy zawodzą inne metody leczenia farmakologicznego. Najnowsze doniesienia wskazują na celowość wczesnego włączania terapii biologicznej i immunosupresyjnej w terapii zespołu Crohna.

Jednak w chorobie Crohna leczenie klasyczne czy biologiczne nie zawsze przynosi satysfakcjonujące rezultaty i konieczna jest interwencja chirurgiczna. Większość osób zmagających się z chorobą Crohna przechodzi przynajmniej jedną operację w swoim życiu. Ze względu na możliwość wystąpienia powikłań podczas interwencji chirurgicznej, dąży się obecnie przede wszystkim do wdrażania nieinwazyjnych terapii.

Choroba Leśniowskiego-Crohna może być również leczona z zastosowaniem terapii żywieniowej. Połączenie leczenia farmakologicznego i terapii żywieniowej przynosi najlepsze rezultaty i w niektórych przypadkach ratuje przed koniecznością zastosowania interwencji chirurgicznej. Głównym celem diety w chorobie Leśniowskiego-Crohna jest pokrycie niedoborów pokarmowych, które są jednym z głównych problemów w przypadku chorób jelitowych. Niedożywienie u osób z chorobą jelit Crohna może być spowodowane niedostatecznym odżywianiem lub zespołem złego wchłaniania. Obie przyczyny można skutecznie leczyć za pomocą indywidualnie dopasowanego żywienia. W okresach remisji wskazane jest stosowanie diety podobnej do żywienia osób zdrowych. Unika się jedynie podawania produktów, które u danego pacjenta mogą zaostrzać objawy. W niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie żywienia dojelitowego lub pozajelitowego. Coraz częściej włącza się również probiotykoterapię, która może pomóc w łagodzeniu stanów zapalnych przebiegających w jelitach.

Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy jest możliwość całkowitego wyleczenia choroby Leśniowskiego-Crohna. Otóż całkowite wyleczenie jest prawdopodobnie niemożliwe. Jak już wspomniano wcześniej, choroba jest przewlekła oraz wieloletnia z okresami zaostrzeń i remisji. Zaledwie w około 5% przypadków występuje tylko jeden rzut choroby i długotrwała remisja. Jeśli leczenie jest właściwie dostosowane do pacjenta, zapobiega nawrotom i łagodzi przebieg zaostrzeń zapewniając pacjentowi stosunkowo komfortowe funkcjonowanie. Niestety bywają przypadki choroby, które przybierają przewlekle agresywną postać wymagającą intensywnej terapii farmakologicznej i chirurgicznej, co może prowadzić nawet do inwalidztwa.

W naszej przychodni trwają prace nad znalezieniem lekarstwa na chorobę Leśniowskiego-Crohna. Jeśli chcesz wspomóc te działania, możesz już dzisiaj odwiedzić jedną z przychodni lub sprawdzić teraz czy możesz wziąć udział w badaniach pod linkiem >> przychodniasynexus.pl/badania/crohn

_____________________________________

Opracowane przez zespół Synexus

Źródła:

Hebzda A., Szczeblowska D., Serwin D., Wojtuń S., Hebzda Z., Grys, I. Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka i leczenie. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2011, 2(7), 98-103.

http://angelikakargulewicz.com/wp-content/uploads/2017/08/Crohn.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/65252,choroba-lesniowskiego-i-crohna

https://j-elita.org.pl/choroba-lesniowskiego-crohna/