Artykuły i porady

Bardzo cenimy wiedzę na temat zdrowia i równie chętnie się nią dzielimy.

Polifagia w cukrzycy – czym jest i jak sobie z nią radzić?

Polifagia w cukrzycy – czym jest i jak sobie z nią radzić?

Polifagia (hiperfagia), to wzmożony apetyt odczuwany pomimo zjedzenia posiłku. Przyczyny polifagii mogą być różne, jednak jest to charakterystyczny objaw cukrzycy. Osoby chorujące na cukrzycę mogą mieć chorobliwy apetyt, jednak pomimo zaspokajania głodu nie przybierają na wadze, często wręcz chudną. Zobacz, dlaczego organizm diabetyka sygnalizuje potrzebę przyjmowania dodatkowych posiłków oraz jak radzić sobie z uciążliwą polifagią.

Polifagia w cukrzycy – jakie są jej przyczyny?

Polifagia, określana również jako „wilczy” lub „chorobliwy” apetyt, jest jednym z podstawowych objawów cukrzycy. Wzmożony apetyt u osób chorujących na cukrzycę często pojawia się jako jeden z pierwszych symptomów tej choroby.

Za odczuwanie głodu w ludzkim organizmie odpowiadają receptory głodu sygnalizujące podwzgórze o konieczności przyjęcia kolejnej dawki energii (pokarmu) lub o sytości. Gdy w organizmie brakuje glukozy stanowiącej źródło energii, wówczas mózg po otrzymaniu „informacji” od detektorów cukru uruchamia neuropeptydy Y spowalniające metabolizm. Natomiast gdy człowiek jest syty, neuropeptydy CART w ośrodku głodu i sytości przyśpieszają metabolizm i hamują apetyt. 

Prawidłowo funkcjonujący, zdrowy organizm zachowuje optymalny balans między głodem, a sytością, dzięki czemu człowiek odczuwa, ile pokarmu powinien przyjąć. W przypadku osób chorujących na cukrzycę poziom glukozy w krwi jest podwyższony, ponieważ niedostateczna ilość insuliny nie jest w stanie przetransportować cukru na potrzeby energii. W konsekwencji pomimo dostarczania glukozy wraz z posiłkiem nie jest ona w stanie dotrzeć do tkanek, a tym samym organizm nie otrzymuje dostatecznej ilości energii. To z kolei sprawia, że mózg otrzymuje sygnał o konieczności przyjęcia kolejnego posiłku, który ma zaspokoić niedobory energetyczne. Dlatego diabetycy mogą odczuwać stały głód niemożliwy do zaspokojenia bez podjęcia odpowiednich kroków. 

Co więcej, insulina inicjuje wytwarzanie leptyny w tkance tłuszczowej. Leptyna jest natomiast hormonem sygnalizującym sytość oraz hamującym neuropeptyd odpowiedzialny za hamowanie apetytu. Niedobór insuliny skutkuje więc wzmożonym apetytem oraz brakiem inicjatora sygnalizującego, że organizm otrzymał już odpowiednią ilość posiłku. 

Dlaczego pomimo apetytu diabetycy tracą na wadze? 

Bardzo często niezdiagnozowana cukrzyca typu 1. powoduje utratę wagi ciała. Polifagia zmusza chorych do przyjmowania zwiększonej ilości posiłków, co jak mogłoby się wydawać, powinno powodować przybieranie na wadze. W rzeczywistości jednak cukrzycy często chudną, pomimo przyjmowania większej ilości pokarmów. 

Dlaczego tak się dzieje? Otóż organizm, który nie otrzymuje energii z glukozy (ponieważ nie jest ona transportowana przez insulinę) rozpoczyna poszukiwanie źródła energii w materiale zapasowym, czyli w tkance tłuszczowej. Z tego powodu cukrzyca typu 1. łączy w sobie objawy takie jak polifagia oraz jednoczesna utrata masy ciała.

Zupełnie inny mechanizm dotyczy osób cierpiących na cukrzycę typu 2., gdzie przyczyną choroby jest nie brak insuliny, a oporność tkanek na jej działanie. W efekcie dochodzi do jednoczesnego podwyższenia poziomu cukru we krwi (hiperglikemia) oraz zwiększonego wydzielania insuliny. To z kolei powoduje zwiększony apetyt i przybieranie na wadze, czyli przeciwieństwo polifagii występującej w cukrzycy typu 1.  

Czy polifagia zawsze jest objawem cukrzycy?

Polifagia, czyli uczucie głodu najczęściej dotyczy osób z niezdiagnozowaną cukrzycą typu 1, rzadziej występuje przy cukrzycy typu 2. Osoby, które są świadome swojej choroby, przyjmują insulinę, przestrzegają dawek oraz diety, zwykle nie są narażone na polifagię i na utratę masy ciała. 

Faktem jest, iż polifagia to jeden z często występujących, początkowych objawów cukrzycy, dlatego to tę chorobę często podejrzewamy w pierwszej kolejności po zaobserwowaniu niewyjaśnionego, wilczego głodu. Warto jednak pamiętać, że diagnoza cukrzycy wymaga zbadania stężenia cukru we krwi. Co więcej, zwykle polifagia nie jest jedynym objawem i w przypadku cukrzycy dochodzą jeszcze dolegliwości, takie jak:

  • częstomocz (poliuria),
  • wzmożone pragnienie (polidypsja),
  • osłabienie i senność,
  • zaburzenia koncentracji,
  • problemy ze wzrokiem,
  • skurcze mięśni. 

Ponadto, polifagia, choć występuje przy cukrzycy typu 1., nie musi wynikać z tej choroby. Chorobliwy apetyt może być następstwem innych chorób lub czynników środowiskowych. Nadmierne odczuwanie głodu może wynikać m.in. z powodów takich jak:

  • choroby umysłowe (np. akoria),
  • stres,
  • niedostateczna ilość snu,
  • nadczynność tarczycy,
  • infekcje pasożytnicze.

Polifagia – objawy polifagii u osób chorych na cukrzycę

Polifagia to uczucie intensywnego głodu, jednak nie każda ochota na posiłek jest równoznaczna z tym schorzeniem. Uczucie głodu pomiędzy posiłkami jest zjawiskiem zupełnie naturalnym, które umożliwia człowiekowi prawidłowe funkcjonowanie. Diabetycy, którzy odczuwają głód nie zawsze muszą mieć do czynienia z polifagią. Jak więc rozpoznać tę dolegliwość? Jakie są objawy polifagii?

Warto zaznaczyć, że polifagia nie jest uczuciem tylko głodu, a uczuciem głodu niezaspokojonego i konieczności przyjmowania dużych ilości pokarmów. Oznacza to, że osoby chorujące odczuwają intensywny głód nawet pomimo zjedzenia obfitego posiłku. Pojawiają się wówczas objawy takie jak:

  • ssanie w żołądku,
  • ból w nadbrzuszu,
  • uczucie pustki w przełyku,
  • nudności,
  • rozkojarzenie,
  • zawroty głowy,
  • drżenie mięśni.  

Jak leczyć polifagię w cukrzycy?

Polifagia w cukrzycy sprawia, że pomimo przyjmowania posiłków chory wciąż odczuwa głód. Z tego powodu zaspokojenie potrzeby jedzenia nie jest możliwe nawet po przyjęciu obfitego, bogatego w wartości odżywcze posiłku. Bez względu na to, ile pokarmu przyjmie chory, uczucie głodu może wciąż pozostawać niezaspokojone. 

Intensywność odczuwanego głodu w dużej mierze zależy od zaawansowania cukrzycy. Cukrzyca typu 1. może wynikać z całkowitego lub częściowego upośledzenia wydzielania insuliny. Nie każdy diabetyk będzie reagował na te same dawki insuliny oraz leków doustnych, dlatego też objawy są różne w zależności od indywidualnych predyspozycji. 

Niemniej jednak próba zaspokojenia głodu u osób chorujących na cukrzycę typu 1. nie przyniesie pożądanych skutków bez podjęcia odpowiedniego leczenia. Diabetycy kontrolujący poziom cukru we krwi oraz przyjmujący regularne dawki insuliny zwykle nie odczuwają dolegliwości takich jak polifagia.

Leczenie polifagii w cukrzycy wymaga więc ustalenia prawidłowego schematu leczenia, co ma na celu przede wszystkim wyrównanie poziomu glukozy.   

Prawidłowa dieta u osób z chorobliwym apetytem

Warto pamiętać, że podawanie insuliny oraz przyjmowanie leków cukrzycowych jest jedynie elementem leczenia cukrzycy, a tym samym polifagii. Dla uzyskania zadowalającego poziomu cukru we krwi, w celu zmniejszenia ryzyka powikłań cukrzycowych oraz wyeliminowania objawów, takich jak polifagia, konieczne jest również przestrzeganie ścisłej diety

Nie należy poddawać się ochocie przyjmowania nadmiernej ilości pokarmów. Każdy posiłek powinien być przemyślany i zrównoważony, tak by świadomie dostarczać do organizmu niezbędne elementy. 

Podstawą w diecie diabetyka są produkty o niskim indeksie glikemicznym, jednak należy pamiętać również o posiłkach pełnowartościowych, zawierających kwasy Omega-3, błonnik i  białka.  

Co więcej, poza rodzajem przyjmowanych posiłków niemniej istotna jest ich konsystencja, temperatura oraz czas jedzenia. Dieta dla diabetyka, niezależnie od rodzaju cukrzycy, jak również dawki przyjmowanych leków powinny być zawsze ustalane indywidualnie przy pomocy dietetyka lub diabetologa.

 

W Centrum Medycznym Synexus prowadzimy bezpłatne konsultacje i badania skierowane do pacjentów ze zdiagnozowaną cukrzycą typu 2. oraz powikłaniami kardiologicznymi. Pakiet badań obejmuje bezpłatne badanie wątroby na urządzeniu FibroScan® oraz badania krwi (lipidogram, morfologia, kreatynina, glukoza).

 lek. Michał Dąbrowski