Nieswoiste zapalenie jelit – przyczyny, objawy, leczenie

Przewlekły ból brzucha to najbardziej uciążliwy z objawów towarzyszących osobom chorującym na nieswoiste zapalenie jelit. Przyczyny bólu brzucha to aktywne zapalenie, owrzodzenia, zwężenie jelita, przetoki lub ropnie. Ból występuje zazwyczaj w momentach zaostrzenia choroby, jednak w okresie remisji również mogą pojawić się bóle, wynikające m.in. z powstawania blizn w przewodzie pokarmowym. Dlatego oprócz stosowania leków hamujących stan zapalny, w leczeniu nieswoistego zapalenia jelit konieczne jest też stosowanie środków i terapii uśmierzających ból. Jak radzić sobie z bólem, gdy chorujemy na nieswoiste zapalenie jelit?

Nieswoiste zapalenie jelit – czym jest?

Nieswoiste zapalenie jelit (NZJ) nie jest jednym schorzeniem, a grupą przewlekłych chorób zapalnych o podłożu autoimmunologicznym występujących w obrębie przewodu pokarmowego, głównie jelita grubego lub cienkiego. Do najczęstszych zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Nieswoiste zapalenie jelit przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Nieswoiste choroby zapalne jelit charakteryzują się nawracającymi zmianami zapalnymi i owrzodzeniami ścian przewodu pokarmowego. Bezpośrednie przyczyny tych schorzeń nie są znane. Uważa się jednak, że największy wpływ mają czynniki genetyczne, zaburzenia funkcjonowania układu odpornościowego oraz czynniki środowiskowe (nieprawidłowa dieta, palenie papierosów, przewlekły stres). Ze względu na niejasne przyczyny tych chorób, nie ma też skutecznego sposobu ich leczenia. Terapie, które są stosowane, mają głównie na celu łagodzenie objawów i jak najdłuższe utrzymanie choroby w remisji.

Nieswoiste zapalenie jelit – objawy

Najczęstsze objawy nieswoistego zapalenia jelit:

• bóle brzucha,
• biegunka,
• krwawienia z odbytnicy,
• brak apetytu,
• ubytek masy ciała.

Podobne symptomy ma nieswoiste zapalenie jelit u dzieci. Objawy te mogą jednak występować też przy innych dolegliwościach przewodu pokarmowego. W takich schorzeniach, jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, kluczowe jest to, że charakteryzują się przewlekłym nieswoistym zapaleniem jelit. Objawy są nasilone i nawracające. Jak upewnić się, czy chorujemy na nieswoiste zapalenie jelit? Diagnostyka opiera się na badaniach:

• endoskopowych – gastroskopia oraz kolonoskopia,
• histopatologicznych,
• obrazowych – obecnie najbardziej preferowany przez lekarzy jest rezonans magnetyczny (stosowany w nieswoistym zapaleniu jelit u dzieci i dorosłych) lub tomografia komputerowa (niezalecana u dzieci).

Nieswoiste zapalenie jelit – leczenie

Dolegliwości bólowe w nieswoistym zapaleniu jelit występują w okresach zaostrzenia choroby, aby jak najszybciej złagodzić ból, przede wszystkim stosuje się odpowiednie leki, które wyciszają stan zapalny i przyśpieszają remisję. Leki na nieswoiste zapalenie jelit stosowane najczęściej to: mesalazyna, glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne i biologiczne. Równie ważne jest jednoczesne stosowanie diety łatwostrawnej. W niektórych przypadkach w leczeniu stosuje się też psychoterapię oraz leki przeciwdepresyjne i przeciwdrgawkowe.

Leki rozkurczowe

Leki rozkurczowe, czyli tzw. spazmolityki, mają na celu hamowanie perystaltyki jelit. Należą do nich takie farmaceutyki, jak: drotaweryna, buscopan, mebeweryna. Niekontrolowane stosowanie może mieć działanie niekorzystne, ponieważ nadmierne spowolnienie perystaltyki jelit w ostrych rzutach choroby może doprowadzić do poważnych powikłań, np., toksycznego rozdęcia jelita we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

Leki z grupy NLPZ są często stosowane w łagodzeniu bólów jelitowych i dolegliwości pozajelitowych w przebiegu nieswoistego zapalenia jelit. Nie zaleca się jednak ich częstego stosowania, ponieważ mogą mieć niekorzystny wpływ na proces leczenia. Niesteroidowe leki przeciwzapalne skutecznie redukują ból, ale udowodniono, że ich nadużywanie może powodować zaostrzenie i zwiększenie aktywności choroby.

Opioidy

Jak wynika z doniesień literaturowych, wielu pacjentów chorujących na nieswoiste zapalenie jelit otrzymuje przeciwbólowe leki opioidowe – około 5-13% chorych leczonych ambulatoryjnie oraz około 70% pacjentów hospitalizowanych. Należy dążyć do jak najrzadszego przyjmowania leków opioidowych jako środków do łagodzenia bólu w nieswoistym zapaleniu jelit. Ich przyjmowanie niesie ze sobą ryzyko uzależnienia oraz może powodować skutki uboczne: nudności, wymioty, zaburzenia motoryki, zaparcia, niedrożność jelit.

Leki przeciwdepresyjne

Przeciwbólowe działanie leków przeciwdepresyjnych w łagodzeniu bólu w nieswoistym zapaleniu jelit polega przede wszystkim na modulowaniu dysfunkcji psychologicznych, które zwiększają percepcję bólu. Leki te podawane są w znacznie niższych dawkach niż w depresji. Skutecznie zmniejszają odczuwanie bólu występującego w obrębie układu pokarmowego. Wśród leków przeciwdepresyjnych używanych w nieswoistym zapaleniu jelit, szczególne zastosowanie mają trójcykliczne antydepresanty (TCA), takie jak amitryptylina, imipramina i desipramina – mają najlepiej udokumentowane działanie przeciwbólowe i potencjalne działanie przeciwzapalne.

Terapie psychologiczne

Wpływ czynników emocjonalnych na odczuwanie bólu znany jest w psychologii i medycynie od dawna. Ma to związek z udziałem ośrodkowego układu nerwowego w odczuwaniu bólu i jego modulacji. Dlatego coraz częściej u osób z nieswoistym zapaleniem jelit, które cierpią na przewlekłe dolegliwości bólowe, stosuje się interwencje psychologiczne, takie jak:

• terapia kognitywno-behawioralna,
• psychoterapia psychodynamiczna,
• techniki relaksacyjne,
• techniki radzenia sobie ze stresem,
• hipnoterapia.

Dietoterapia

Bardzo ważna w leczeniu jest też właściwa dieta – nieswoiste zapalenie jelit to przede wszystkim choroba układu pokarmowego, więc nie jest możliwe jej skuteczne leczenie przy nieodpowiednim odżywianiu. Czym powinna charakteryzować się właściwa dietoterapia u osób chorujących na nieswoiste zapalenie jelit? Dieta w okresach zaostrzenia choroby powinna być przede wszystkim lekkostrawna, pozbawiona produktów wzdymających, gazotwórczych, pobudzających perystaltykę jelit i nierozpuszczalnych frakcji błonnika. W okresach remisji choroby, gdy ból nie występuje lub występuje bardzo rzadko i nie jest bardzo dokuczliwy, warto zastosować dietę przeciwzapalną – bogatą w kwasy tłuszczowe omega-3, antyoksydanty oraz probiotyki.

Zmagasz się z chorobą Leśniowskiego-Crohna lub cierpisz na wrzodziejące zapalenie jelita grubego? Już dziś możesz skorzystać z bezpłatnej konsultacji lekarskiej w wybranych placówkach Synexus.  Jeśli chcesz wspomóc te działania, możesz już dzisiaj odwiedzić jedną z przychodni lub sprawdzić teraz czy możesz wziąć udział w badaniach pod linkiem >> przychodniasynexus.pl/badania/crohn

_____________________________________

Opracowane przez zespół Synexus

Źródła:

Radwan P., Leczenie bólów brzucha w nieswoistych chorobach zapalnych jelit. Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 4, 113–118.

https://forumpediatrii.pl/artykul/praktyczne-spojrzenie-na-nieswoiste-zapalenia-jelit-u-dzieci