Czy atopowe zapalenie skóry jest zaraźliwe?
Atopowe zapalenie skóry, zwane wypryskiem atopowym, egzemą, świerzbiączką (łac. prurigo) Besniera, wypryskiem alergicznym lub alergicznym zapaleniem skóry, to dolegliwość, której źródło leży w genach chorego. Uważana jest za chorobę cywilizacyjną, gdyż na początku XX wieku zaobserwowano zdecydowanie mniej przypadków zachorowań niż notuje się obecnie. Najwięcej nieprawidłowych zachowań organizmu zwiastujących chorobę pochodzi z układu oddechowego, przewodu pokarmowego i skóry. AZS ma nieprzyjemne skutki i przewlekłą postać, a główne wyróżniki to silny świąd skóry oraz nawrotowy charakter dolegliwości. Atopowe zapalenie skóry dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Wiele osób wciąż zadaje sobie pytanie, czy atopowe zapalenie skóry jest zaraźliwe? Czy człowiek cierpiący na tę dolegliwość stanowi zagrożenie dla otoczenia i czy chorobę można skutecznie wyleczyć?
Atopowe zapalenie skóry – przyczyny i objawy
Atopowe zapalenie skóry to choroba, która może dotknąć już nawet kilkumiesięczne dziecko. Według danych chorych na całym świecie jest ponad 20 proc. ludzi. Z wiekiem dolegliwość staje się mniej dokuczliwa, a chory wypracowuje pewne nawyki sprzyjające minimalizowaniu nieprzyjemnych objawów. Musi zatem pamiętać o odpowiedniej higienie i przestrzegać podstawowych zasad pielęgnacji skóry atopowej. Przyczyny choroby są zarówno genetyczne, jak i środowiskowe. W pierwszym przypadku dolegliwość jest konsekwencją mutacji w genach, które sprzyjają także eskalacji innych zaburzeń (łuszczyca, astma, reumatoidalne zapalenie stawów). U pacjentów ze skórą atopową zaobserwowano, że bariera ochronna naskórka nie funkcjonuje właściwie, co jest przyczyną nadmiernej suchości skóry i nieprzyjemnych konsekwencji (wykwity skóry). Z kolei wśród czynników środowiskowych, które wpływają na rozwinięcie się schorzenia, wymienia się: skażenie środowiska, wahania temperatury, nieodpowiedni poziom wilgotności powietrza, obecność substancji drażniących oraz życie w stresie. Objawy tej choroby są niestety dostrzegane przez otoczenie i wywołują nieuzasadnione lęki innych ludzi. Do objawów należą: pieczenie skóry, wysypka i rumień.
Diagnoza i leczenie
Najprostszym i najskuteczniejszym testem w diagnostyce AZS jest oznaczenie całkowitego stężenia przeciwciał IgE we krwi. Stężenie jest podawane w jednostkach IU, a norma wynosi 100 IU/ml. Stężenie przeciwciał IgE u osób ze skórą atopową jest podwyższone. Im wyższe stężenie przeciwciał, tym wyższy stopień zaostrzenia zmian skórnych. Skóra cierpiącego na AZS jest cienka, łatwo ulega podrażnieniom, swędzi, a niekiedy pojawiają się na niej niewielkie ranki, które mogą stać się powodem zakażenia, zwłaszcza pod wpływem drapania. Jeżeli nie zastosuje się odpowiedniej pielęgnacji, drapana skóra staje się coraz cieńsza, niemal przezroczysta. Przesuszona skóra pęka, wywołuje ból, a nasilające się wciąż objawy mogą nawet doprowadzić do zaburzeń psychicznych. Niestety AZS nie da się całkowicie wyleczyć. Można jednak łagodzić objawy, a niekiedy nawet zapobiec nawrotom. W przypadku, gdy choroba nie jest bardzo uporczywa można stosować odpowiednie maści, balsamy czy kremy, aby nawilżyć i stworzyć barierę ochronną dla skóry. Pomocne są również specyfiki przeciwzapalne, leki immunosupresyjne, które przynoszą duże ukojenie i widoczną poprawę naskórka, a także farmaceutyki antyalergiczne. W bardzo ciężkich przypadkach ulgę przynoszą maści sterydowe. W leczeniu AZS ważne jest również umiejętne radzenie sobie ze złym stanem psychicznym.
AZS – profilaktyka
Pacjenci ze skórą atopową powinni unikać klimatyzowanych i zakurzonych pomieszczeń, a także unikać dymu tytoniowego, zarówno jako czynni, jak i bierni palacze. Dym i zabrudzenia mogą podrażniać skórę i doprowadzić do zakażeń. Chorzy na AZS nie powinni również korzystać z basenów z chlorowaną wodą, oczywiście nie dlatego, że mogą zagrażać innych (AZS nie można się zarazić!), ale narażają na podrażnienia przede wszystkim swoją skórę. Zamiast długiej i gorącej kąpieli lepiej wybrać ciepły prysznic. Amatorom kąpieli zaleca się ciepłą kąpiel z dodatkiem soli z Morza Martwego, gdyż słona woda przynosi zwykle ukojenie. Do mycia lepiej używać środków dedykowanych skórze atopowej – nie powodują wysuszeń, za to nawilżają i natłuszczają. Do prania bielizny i pościeli należy również wybierać specjalne detergenty albo po prostu zwykłe płatki mydlane.
Atopowe zapalenie skóry – czy jest zaraźliwe?
Dolegliwość ta niesie za sobą swoistą stygmatyzację. Ponieważ jej symptomy są widoczne i dość nieestetyczne, wywołują w otoczeniu lęk, który bywa przyczyną wykluczenia oraz samotności osoby dotkniętej tym problemem. AZS jednak nie jest w żadnym wypadku chorobą zaraźliwą. Wśród głównych przyczyn dolegliwości wymienia się obciążenie genetyczne, więc nie można nią zarazić kogokolwiek – ani przez kontakt ze skórą, śliną czy też drogą kropelkową.
AZS – odczulanie
Wielu pacjentów wybiera odczulanie, czyli immunoterapię alergenową. Celem odczulania jest zmniejszenie wrażliwości osoby chorej na określony alergen, poprzez podawanie jej tego alergenu w dobranej przez lekarza dawce. Alergen aplikuje się podskórnie w gabinecie lekarskim, choć możliwe jest też podawanie leku w formie tabletki podjęzykowej. Etapy leczenia możemy podzielić na leczenie wstępne, gdzie podawana jest coraz większa dawka alergenu, oraz leczenie podtrzymujące, w czasie którego podaje się dawkę podtrzymującą. Odczulanie nie jest zabiegiem jednorazowym, ale opiera się na regularnym i długotrwałym podawaniu właściwej szczepionki. Powinno być też prowadzone przez doświadczonego lekarza dermatologa-alergologa po szczegółowo wykonanych badaniach alergologicznych.
AZS – dieta właściwa, czyli co jeść?
W przypadku osób chorych na AZS stosuje się tzw. dietę eliminacyjną, która polega na wykluczeniu z jadłospisu wszystkich produktów spożywczych podejrzewanych o wywoływanie reakcji uczuleniowej. Jeśli po miesiącu nie widać poprawy stanu skóry, trzeba nadal próbować eliminować z diety kolejne produkty, aż do osiągnięcia celu. Dieta pacjenta ze skórą atopową musi być bogata w kwasy omega 3, czyli np. ryby morskie czy produkty oleiste. Należy też spożywać marchew, kaszę jaglaną, jęczmienną i płatki owsiane, ze względu na krzem, który dobrze wpływa na stan naskórka i naczynia krwionośne. Warto jednak pamiętać o ograniczeniu mięsa i nabiału w diecie oraz unikaniu gotowych produktów o skomplikowanym składzie. Pacjenci z AZS powinni dbać o swój układ immunologiczny. Sposobem na wzmocnienie odporności jest np. zadbanie o właściwą florę bakteryjną, którą zapewniają probiotyki. Te tzw. „dobre bakterie” mogą pomóc złagodzić stan zapalny i stymulować organizm do produkcji przeciwciał oraz niektórych białych krwinek, niezbędnych do zapobiegania nadmiernemu reagowaniu organizmu na uczulenia.
Lek. Michał Dąbrowski