Dieta w chorobie POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)

Przewlekła obturacyjna choroba płuc to poważne schorzenie układu oddechowego, z którym zmaga się coraz więcej Polaków. Według różnych źródeł ta przypadłość dotyczy już 10% dorosłych pacjentów (po 30. roku życia). Do typowych objawów POChP, obok duszności, zalicza się przewlekły kaszel i odkrztuszanie plwociny. Poza całkowitym zaprzestaniem palenia papierosów, które oprócz otyłości, stanowi główny czynnik sprawczy rozwoju POChP, w zmniejszeniu objawów i ryzyka zaostrzenia przebiegu choroby pomocna będzie zmiana złych nawyków żywieniowych. Wiele osób, u których zdiagnozowano przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, zastanawia się, jaką rolę odgrywa dieta w chorobie POChP? Na co zwrócić szczególną uwagę przy komponowaniu jadłospisu dla osoby chorej na tego rodzaju schorzenie? Co warto wiedzieć po usłyszeniu diagnozy?

Nadwaga i otyłość a choroby układu oddechowego

Zanim omówimy dietę w chorobie POChP, warto pochylić się nad wpływem nadwagi i otyłości na rozwój chorób układu oddechowego. Nadprogramowe kilogramy mają niebagatelne znaczenie w tym przypadku, gdyż szczególnie otyłość upośledza pracę układu oddechowego – upraszczając, po prostu szkodzi płucom, powodując nie tylko przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, lecz także astmę, zatorowość płucną czy obturacyjny bezdech senny. Osoby, u których występuje znaczny nadmiar tkanki tłuszczowej, często skarżą się na duszności oraz obserwują u siebie zmniejszenie tolerancji wysiłku, co bez wątpienia obniża komfort ich codziennego funkcjonowania.

Jak powinna wyglądać dieta w chorobie POChP?

Dieta w chorobie POChP powinna być lekkostrawna, zbilansowana i urozmaicona, oparta na nieprzetworzonych produktach. Ważne jest, aby przy tego typu przypadłości dostarczać organizmowi optymalną ilość kalorii – ani nadwaga/otyłość, ani niedożywienie nie są pomocne w walce z chorobą. W obliczeniu prawidłowej wagi pomaga tzw. wskaźnik masy ciała (BMI z ang. body mass index). Osoby z POChP powinny dążyć do BMI między 18,5 a 24,5.

Niestety, jednym z częstych powikłań przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (w zaawansowanym stadium) jest gwałtowny spadek wagi, co prowadzi do ogólnego osłabienia organizmu oraz zwiększa ryzyko różnych infekcji górnych dróg oddechowych. Dlatego zapotrzebowanie kaloryczne powinno być dostosowane indywidualnie do danego przypadku (u osób z nadmiarem tkanki tłuszczowej wysokoenergetyczne posiłki nie są wskazane). Poza odpowiednią kalorycznością należy również zapewnić organizmowi optymalny poziom witamin i minerałów, które gwarantują jego prawidłowe funkcjonowanie. Przy diecie w chorobie POChP szczególnie ważne jest zapobieganie niedoborom witamin A, C, E, potasu, cynku, selenu oraz magnezu.

Pacjenci powinni spożywać 4-5 niewielkich posiłków w ciągu dnia, aby nie doprowadzić do przejedzenia – przepełniony żołądek może uciskać przeponę tj. główny mięsień oddechowy i tym samym utrudniać swobodne oddychanie choremu. Dieta w chorobie POChP powinna zawierać produkty będące bogatym źródłem błonnika (np. grube kasze, makaron razowy, ryż, płatki owsiane), dzięki czemu pacjent nie będzie miał problemów z regularnym wypróżnianiem się. Rekomendowane, dzienne spożycie błonnika wynosi 25-35 g. Warzywa (najlepiej spożywane w wersji na surowo), których nie może zabraknąć na talerzu chorego, to:

• czerwona i zielona papryka,
• szpinak,
• pomidory,
• buraki,
• zielona sałata.

Pacjenci powinni też dbać o nawodnienie organizmu, pijąc 2-3 l płynów każdego dnia (najlepiej niegazowaną wodę mineralną lub ziołowe herbaty). Kolejnym zaleceniem dietetycznym, którego należy przestrzegać przy tego typu schorzeniu, jest unikanie najadania się na noc. Ostatni posiłek powinien być spożywany 2-3 godziny przed pójściem spać, aby nie kłaść się z pełnym żołądkiem do łóżka (utrudnia oddychanie i sprawia, że organizm zamiast na wypoczynku i regeneracji, skupia się na trawieniu dostarczonych składników pokarmowych).

Dieta w chorobie POChP a najczęstsze błędy żywieniowe pacjentów

Jeśli chodzi o błędy w komponowaniu diety w chorobie POChP, jest to spożywanie produktów, które powodują wzdęcia (np. groch, kapusta, kalafior, bób) oraz zbyt obfite, ciężkostrawne posiłki (wskutek czego gazy kumulujące się w jelitach powodują unoszenie przepony do góry i problemy z oddychaniem). Część pacjentów pije też napoje gazowane, które również są przyczyną niepożądanych wzdęć. Kolejnym błędem żywieniowym, który jest zauważalny u wielu osób z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, jest nadmiar soli w diecie, a jak wiadomo, zawiera sód, który zatrzymuje wodę w organizmie, powodując problemy z oddychaniem u chorego. Picie kilku filiżanek kawy dziennie może nie tylko potęgować objawy choroby, lecz także wchodzić w interakcje z lekami stosowanymi w terapii leczniczej. Poza kawą należy ograniczyć lub całkowicie wyeliminować z jadłospisu mocną herbatę i napoje energetyczne. Znając wskazania i błędy diety w chorobie POChP, warto poświęcić kilka słów ziołolecznictwu.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc – leczenie naturalne (ziołami)

Wielu pacjentów zastanawia się, czy poza odpowiednią dietą w chorobie POChP, leczenie naturalne również może przynieść pożądane efekty. Ziołolecznictwo jak najbardziej może stanowić wsparcie farmakoterapii – stosując zioła o działaniu wykrztuśnym (lukrecja), przeciwkaszlowym (porost islandzki) lub wzmacniającym układ immunologiczny, można złagodzić niektóre uciążliwe symptomy przypadłości. Niezwykle ważną częścią leczenia POChP jest unikanie infekcji dróg oddechowych, w czym może pomóc jeżówka purpurowa i aloes (rośliny te stymulują układ immunologiczny i mają bardzo pozytywny wpływ na odporność).

Natomiast przy wystąpieniu infekcji, ulgę mogą przynieść inhalacje parowe z kilkoma kroplami olejku eukaliptusowego (eukaliptus to roślina o szerokim zastosowaniu, ma właściwości bakteriobójcze, antywirusowe i działanie dezynfekujące). Pacjent może również inhalować się za pomocą olejku sosnowego – sosna ma działanie wykrztuśne i antyseptyczne, szybko i skutecznie udrażnia drogi oddechowe. Jeśli chory cierpi z powodu bólu gardła, kaszlu lub uciążliwej chrypki – dolegliwości te złagodzi też lipa.

Warto podkreślić, że nieleczona przewlekła obturacyjna choroba płuc z czasem przybiera na sile i w dłuższej perspektywie powoduje inwalidztwo oddechowe, prowadząc do przedwczesnego zgonu (w zaawansowanym stadium POChP pacjent się po prostu dusi). Powoduje nieodwracalne spustoszenia w płucach, dlatego szybka diagnoza i podjęcie leczenia pozwoli opóźnić jej rozwój.

Podsumowując, dieta w chorobie POChP powinna być dostosowana pod względem kaloryczności do masy ciała pacjenta, pozbawiona produktów wzdymających, zbilansowana, prosta i jednocześnie zróżnicowana pod względem dostarczanych witamin i minerałów – tak, aby nawet pacjent ze znaczną niedowagą i brakiem apetytu chętnie spożywał pokarmy i był w stanie sam je przygotować.

W Centrum Medycznym Synexus prowadzimy badania najnowszych leków. Obecnie nasza oferta jest adresowana m.in. do dorosłych pacjentów ze zdiagnozowaną przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Zapraszamy na bezpłatną konsultację lekarską wszystkie osoby z POChP zainteresowane nowymi możliwościami terapeutycznymi. Szczegóły dotyczące konsultacji i badań są dostępne na naszej stronie internetowej. 

lek. Michał Dąbrowski