Rogowacenie okołomieszkowe – przyczyny, objawy, leczenie

Rogowacenie okołomieszkowe to dolegliwość dotycząca zwykle partii ciała, gdzie mieszków włosowych jest najwięcej, czyli rąk i nóg. Przymieszkowe rogowacenie skóry może jednak dotyczyć także twarzy, przysparzając dodatkowe problemy natury estetycznej. Tworzące się czopy rogowe w obrębie mieszków przypominają „gęsią skórkę” i zwykle towarzyszy im szorstkość oraz dyskomfort. Dolegliwość może występować jako jedyny objaw lub wspólnie z innymi chorobami, takimi jak np. atopowe zapalenie skóry. Poznaj przyczyny rogowacenia naskórka i sprawdź, jak wygląda leczenie.

Co to jest okołomieszkowe rogowacenie naskórka – jak rozpoznać objawy?

Rogowacenie okołomieszkowe (łac. keratosis piliaris) to schorzenie dermatologiczne dotykające w szczególności skóry owłosionej na ciele. Podstawą choroby jest nadmierne gromadzenie keratyny w mieszkach włosowych. Warto wyjaśnić, że keratyna jest białkiem włókienkowym i stanowi główny składnik naskórka. Przy zachowaniu prawidłowych funkcji naskórka keratyna jest wytwarzana podczas procesu keratynizacji, czyli rogowacenia. W efekcie na powierzchni skóry gromadzą się martwe komórki, tworząc suchą, zrogowaciałą warstwę, która naturalnie oddziela się po ok. miesiącu. 

Natomiast u osób cierpiących na okołomieszkowe rogowacenie naskórka proces keratynizacji przebiega nieprawidłowo, skóra staje się nadmiernie wysuszona, a wokół mieszków włosowych gromadzą się tzw. czopy rogowe zbudowane z keratyny. Wspomniane czopy tworzą szarawe krostki i grudki, które wyglądem przypominają wzmożoną „gęsią skórkę”. 

Ponadto okołomieszkowe rogowacenie naskórka może dawać objawy, takie jak:

• zaczerwienienie wokół tworzących się czopów rogowych;
• szorstkość wyraźnie wyczuwalną podczas dotyku;
• „wrastające włosy” widoczne zwłaszcza po usunięciu zrogowaciałej grudki;
• swędzenie i pieczenie.

W początkowym etapie rozwoju wykwitów skórnych są one słabo zauważalne, drobne, jednak liczne. Po pewnym czasie wokół mieszków włosowych może tworzyć się stan zapalny, co objawia się zaczerwienieniem. Nagromadzenie mnogich czopów rogowych jest wyczuwalne jako bardzo szorstka, gruba skóra. 

Rogowacenie okołomieszkowe naskórka dotyczy także bardzo drobnych włosów, np. na rękach czy plecach. Najczęściej zmiany pojawiają się właśnie na ramionach, udach i łydkach. Rogowacenie okołomieszkowe na twarzy zwykle zajmuje okolice brwi i policzków. Dolegliwość rzadziej występuje na innych partiach ciała, takich jak np. pośladki.

Rogowacenie okołomieszkowe – przyczyny

Rogowacenie okołomieszkowe występuje u osób w każdym wieku, choć problem nieco częściej dotyczy nastolatków. Przyczyny tej dolegliwości nie zostały do końca poznane, jednak widoczne są w tym przypadku głównie predyspozycje genetyczne oraz współistniejące choroby i przyjmowane leki. 

Za przyczyny okołomieszkowego rogowacenia skóry uznaje się m.in. zaburzenia wchłaniania witaminy A. Związek ten jest odpowiedzialny m.in. za zachowanie prawidłowego procesu keratynizacji, dlatego też jego niedobór ma istotne znaczenie dla przebiegu choroby. 

Co więcej, rogowacenie okołomieszkowe naskórka często występuje u osób z trądzikiem oraz nadmiernym wydzielaniem łoju. Ponadto zaobserwowano zależność między niektórymi chorobami a częstotliwością zachorowania na rogowacenie okołomieszkowe. Dolegliwość ta często towarzyszy schorzeniom, takim jak m.in.:

• atopowe zapalenie skóry,
• rybia łuska,
• Zespół Cushinga,
• Zespół Downa,
• zaburzenia endokrynologiczne,
• zaburzenia naczynioruchowe.

Jaki wpływ na rogowacenie okołomieszkowe ma dieta i styl życia?

Niekiedy chorzy na rogowacenie okołomieszkowe skóry odczuwają lekkie ustąpienie objawów po długotrwałej ekspozycji na słońce w okresie letnim. Niskie temperatury oraz wiatr w okresie zimowym w połączeniu z ogrzewanym mieszkaniem i niską wilgotnością powietrza przyczyniają się do nadmiernego wysuszenia skóry. Z tego właśnie powodu rogowacenie okołomieszkowe zwykle występuje okresowo, szczególnie jesienią i zimą. 

Zauważalny wpływ suchej skóry wysuwa stwierdzenie, że bardzo istotny w przypadku osób ze zdiagnozowanym rogowaceniem okołomieszkowym jest styl życia. Szczególny nacisk należy położyć na pielęgnację skóry i wybierać łagodne preparaty silnie nawilżające. 

Poza odpowiednią pielęgnacją należy zadbać również o odpowiednie warunki panujące w najbliższym otoczeniu. Na stan skóry przy rogowaceniu okołomieszkowym niekorzystnie wpływają czynniki, takie jak:

• dym tytoniowy – należy zrezygnować z palenia oraz unikać miejsc zadymionych;
• kurz;
• kontakt z substancjami chemicznymi, w tym z detergentami stosowanymi do wykonywania domowych porządków; 
• miejsca zbyt ciepłe, duszne, z niską wilgotnością powietrza;
• nieodpowiednia odzież – warto wybierać ubrania delikatne dla skóry i zapewniające dopływ powietrza.

Chorując na rogowacenie okołomieszkowe, warto zadbać, aby dieta była bogata w związki wpływające na stan skóry. Należy zwiększyć ilość produktów zawierających głównie witaminę A oraz C. Witamina A jest jednym z najważniejszych związków warunkujących zachowanie zdrowej skóry, natomiast witamin C m.in. usprawnia krążenie, zapewniając prawidłowe dotlenienie skóry. 

Stwierdzono także zależność między zawartością tłuszczu w posiłkach, a wyglądem wykwitów przy rogowaceniu naskórka. U osób z niewielką podażą tłuszczu zmiany mogą przypominać zaskórniki, łuszczyć się i przebarwiać. Warto więc spożywać produkty bogate w kwasy omega-3, które wpływają m.in. na kondycję i stopień natłuszczenia skóry, co jest istotne u osób cierpiących na rogowacenie okołomieszkowe.  

Przymieszkowe rogowacenie skóry – jak wygląda leczenie?

U chorych na rogowacenie okołomieszkowe skóry dieta oraz podstawowe nawilżenie skóry często są niewystarczające. W większości przypadków konieczne jest stosowanie specjalnych preparatów do pielęgnacji, które odznaczają się wysoką zawartością emolientów oraz związków keratolitycznych (kwas salicylowy i mlekowy, mocznik).

Stosowanie zewnętrznych środków na rogowacenie okołomieszkowe powinno być systematyczne, dlatego skórę należy nawilżać także w okresie ustąpienia objawów, tak by minimalizować późniejsze dolegliwości. 

Warto jednak zaznaczyć, że bardzo istotna jest odpowiednia diagnoza. Okołomieszkowe rogowacenie naskórka to zwykle defekt estetyczny, jednak jeśli przyczyną schorzenia są inne choroby skóry lub zaburzenia ogólnoustrojowe, konieczne jest ukierunkowane leczenie. Zewnętrzna pielęgnacja to jedynie działanie objawowe. Bardzo często u podłoża przymieszkowego rogowacenia leży atopowe zapalenie skóry. 

W Centrum Medycznym Synexus prowadzimy m.in. bezpłatne konsultacje dermatologiczne dla dorosłych z zaawansowanym atopowym zapaleniem skóry. Oferujemy również nowe możliwości terapeutyczne dla dorosłych osób z AZS, które są zainteresowane badaniami klinicznymi. 

lek. Michał Dąbrowski