Niestrawność (dyspepsja) – objawy, leczenie, dieta

Niestrawność, określana zamiennie mianem dyspepsji, to uciążliwa dolegliwość, która daje o sobie znać zwykle po spożyciu posiłku, manifestując się bólem i dyskomfortem w okolicach nadbrzusza. Dyspepsji często towarzyszy uczucie pełności, zgaga i wzdęcia. Do nasilania objawów może przyczynić się silny stres i niepokój. Jakie są przyczyny niestrawności i co zrobić, aby złagodzić jej objawy? Jaką rolę przy problemach z trawieniem odgrywa dieta?

Niestrawność – przyczyny dyspepsji

Dyspepsja oznacza w języku greckim dosłownie „złe trawienie” (gr. dys – zły i peptein – trawienie). Konkretne przyczyny niestrawności wykrywa się tylko u około 40% chorych. Wyróżniamy dyspepsję czynnościową oraz dyspepsję organiczną. Co powoduje niestrawność czynnościową, która najczęściej występuje u osób po 45. r.ż.? Etiologia nie jest tutaj do końca znana, gdyż w przypadku tego typu niestrawności, u pacjentów nie stwierdza się żadnych nieprawidłowości w zakresie przewodu pokarmowego (czynnikiem sprawczym mogą być złe nawyki żywieniowe, np. zbyt szybkie spożywanie pokarmów i częste połykanie powietrza). Wyróżnia się tutaj dwa typy zaburzeń: zespół bólu w nadbrzuszu i zaburzenia poposiłkowe. Przyczyną dyspepsji organicznej są natomiast inne schorzenia, np. choroba wrzodowa żołądka, zapalenie trzustki, rak żołądka, choroba refluksowa przełyku lub przyjmowanie niektórych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych).

Niestrawność – objawy zaburzeń

Jak objawia się dyspepsja? Do stwierdzenia niestrawności czynnościowej musi występować więcej niż 1 z 3  dolegliwości w ciągu ostatnich 3 miesięcy: 

• poposiłkowe uczucie pełności,
• wczesne uczucie sytości, 
• ból lub uczucie pieczenia w nadbrzuszu.

Symptomy dyspepsji są uciążliwe i często mają przewlekły charakter. Inne dolegliwości, z jakimi zmagają się pacjenci cierpiący na niestrawność, to bóle brzucha, zgaga, wzdęcia, biegunka, odbijanie się, wymioty, nudności. Objawami alarmowymi (szczególnie u osób po 45. r.ż.) są:

• nagła utrata masy ciała,
• nocne bóle brzucha, które wybudzają chorego ze snu,
• niedokrwistość niedobarwliwa (niedobór żelaza),
• zaburzenia połykania,
• ból przy połykaniu,
• smoliste stolce,
• wyczuwalne guzy w nadbrzuszu.

W przypadku niestrawności u dziecka, sygnałem alarmowym, skłaniającym do pilnej konsultacji lekarskiej, są dolegliwości gastryczne, takie jak:  

• zaburzenia połykania, 
• krwawienia z przewodu pokarmowego,
• przewlekłe biegunki.

Powodem do niepokoju ze strony rodziców są też zmiany okołoodbytnicze i opóźnione dojrzewanie. Jak leczyć niestrawność? Co pomaga na problemy z trawieniem?

Niestrawność – leczenie dyspepsji czynnościowej i organicznej

Jak diagnozuje się niestrawność? Podstawą jest wywiad lekarski i badanie fizykalne. W dalszej kolejności można zlecić przeprowadzenie endoskopii górnego odcinka przewodu pokarmowego wraz z pobraniem wycinka do badania pod kątem ewentualnego zakażenia Helicobacter pylori  (ta jednostka chorobowa również wiąże się z dolegliwościami gastrycznymi).  W przypadku dyspepsji organicznej leczy się chorobę będącą jej przyczyną. Natomiast u pacjentów z niestrawnością czynnościową stosuje się leczenie objawowe. Elementem farmakoterapii są leki hamujące wydzielanie kwasu solnego, leki rozkurczowe, leki prokinetyczne (pobudzają perystaltykę przewodu pokarmowego) oraz w ostateczności leki przeciwdepresyjne. Czasami wdraża się również psychoterapię, gdy żadna z powyższych metod nie przynosi pożądanych rezultatów. Niestety w wielu przypadkach leczenie dyspepsji czynnościowej kończy się niepowodzeniem i w różnym czasie dochodzi do nawrotów choroby. 

Zalecana dieta przy niestrawności

Osoby ze skłonnością do niestrawności powinny unikać objadania się, posiłki muszą być niewielkie, lekkostrawne, zbilansowane i spożywane bez pośpiechu. Należy zrezygnować z potraw i napojów, które mogą nasilić symptomy dyspepsji (np. tłusta kiełbasa, bigos, flaki, grzyby, mleko, tłuszcze sztucznie utwardzane). Wskazane jest zerwanie z nałogiem palenia tytoniu i ograniczenie picia alkoholu. Warto dbać o odpowiednią podaż wody, dostarczając organizmowi 2-2,5 l płynów dziennie. Niestrawności sprzyja pośpiech, stres i brak ruchu – należy więc unikać stresogennych sytuacji, dbać o odpoczynek po pracy i wprowadzić do swojej codziennej rutyny aktywność fizyczną dostosowaną do wieku i stanu zdrowia.

Badania kliniczne – nadzieja dla pacjentów z chorobami układu pokarmowego

Leczenie niestrawności czynnościowej nie jest proste, ze względu na nieznaną etiologię i zróżnicowane objawy, stanowi wyzwanie dla współczesnej medycyny. Nawracająca lub przewlekła dyspepsja, tj. ból lub dyskomfort odczuwany po zjedzeniu posiłku w okolicach nadbrzusza, znacznie obniża jakość codziennego funkcjonowania. Szansą na poprawę życia chorych są innowacyjne badania kliniczne, których przedmiotem zainteresowania są nowe leki i metody leczenia. To idealne rozwiązanie dla osób, w przypadku których standardowe terapie nie przyniosły rezultatów i które szukają nowych, nieznanych dotąd dróg leczenia. Ochotnicy biorący udział w badaniach klinicznych korzystają z najnowocześniejszych terapii i opieki medycznej o wysokim standardzie. Badania kliniczne nierzadko są jedyną możliwością na dostęp do leku, który poprawia stan zdrowia w przypadku faz terminalnych. 

Jeśli od dłuższego czasu cierpisz z powodu przewlekłych chorób przewodu pokarmowego i towarzyszącej im niestrawności, możesz wziąć udział w badaniach klinicznych, które stwarzają nowe możliwości terapeutyczne – sprawdź koniecznie ofertę Centrum Medycznego Synexus. Zapewniamy bezpłatne konsultacje lekarskie dla pacjentów ze zdiagnozowaną chorobą Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego, niealkoholowym stłuszczeniem wątroby, a także stwierdzonym zakażeniem bakteriami Helicobacter pylori. 

Lek. Michał Dąbrowski